Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy nowelizującej ordynację podatkową. Można spodziewać się, że projekt niebawem zostanie skierowany do sejmu. Projekt przewiduje wprowadzenie do polskiego porządku prawnego tzw. ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Tego rodzaju regulacja obowiązywała już w Polsce, ale została uznana za niezgodną z Konstytucją wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2004 roku (sygn. K 4/03).

 

W świetle proponowanych przepisów, Minister Finansów będzie mógł zanegować korzyści podatkowe wynikające z czynności, która spełni łącznie trzy następujące przesłanki: (1) zostanie dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, (2) korzyść podatkowa będzie sprzeczna z celem i przedmiotem ustawy podatkowej oraz (3) sposób działania zostanie uznany za sztuczny.

 

Projekt posługuje się szeregiem zwrotów niedookreślonych (np. działanie przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzeczność z celem i przedmiotem ustawy, sztuczny sposób działania). W odniesieniu do niektórych z tych pojęć projekt podejmuje próbę ich doprecyzowania. Wskazuje się m. in. że czynność będzie uznawana za podjętą przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, gdy pozostałe cele czynności, wskazane przez podatnika, zostaną uznane za mało istotne. Z kolei sztuczny sposób działania zdefiniowany został jako taki, który nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem ustawy podatkowej.

Postępowanie podatkowe w przypadku unikania opodatkowania będzie prowadzone przez Ministra Finansów. O zastosowaniu klauzuli Minister Finansów będzie rozstrzygać w drodze decyzji. Podatnikowi będzie przysługiwało prawo do skorygowania deklaracji podatkowej – jeszcze przed wydaniem decyzji w pierwszej instancji (w wyznaczonym przez Ministra Finansów, 14-dniowym terminie).

 

Zgodnie z treścią przepisy dotyczące zakresu ochrony wynikającej z interpretacji nie będą stosowane, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej, zostaną uznane za stanowiące element unikania opodatkowania.

 

W toku postępowania w sprawie zastosowania klauzuli przewiduje się możliwość wydania opinii dotyczącej zasadności zastosowania klauzuli, którą będzie wydawać tzw. Rada ds. Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Z założenia ma to być niezależny od Ministra Finansów organ ekspercki. Opinie Rady nie będą wiążące dla Ministra Finansów.

 

Minister Finansów będzie uprawniony do wydawania, na wniosek podmiotu zainteresowanego, opinii zabezpieczającej, dotyczącej czynności planowanej, rozpoczętej lub dokonanej. Termin na wydanie opinii wyniesie sześć miesięcy, natomiast opłata za wniosek – 20 tys. zł.

 

Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, celem wprowadzenia klauzuli jest postawienie granicy pomiędzy dopuszczalnym planowaniem podatkowym a agresywną optymalizacją, polegającą na realizacji działań pozbawionych uzasadnienia gospodarczego. Taki cel zasługuje na aprobatę. Wyeliminowanie korzyści podatkowych wynikających ze sztucznych, nieuzasadnionych biznesowo działań powinno korzystnie wpłynąć na warunki konkurencji pomiędzy przedsiębiorcami.

 

Jednocześnie wydaje się jednak, że w niektórych przypadkach projektowane przepisy mogą zwiększyć niepewność związaną ze skutkami podatkowymi podejmowanych przez przedsiębiorców działań gospodarczych. Zasadniczym tego powodem może być nagromadzenie w projektowanych przepisach pojęć niejednoznacznych i zwrotów ocennych, które będą zapewniać pewien zakres swobody decyzyjnej właściwemu organowi. Taki stan rzeczy może powodować, że podatnikom trudno będzie precyzyjnie przewidzieć skutki ich działań. Na wzrost niepewności przedsiębiorstw może wpłynąć również potencjalne ryzyko braku mocy ochronnej interpretacji indywidualnych. Dodatkowo problemem może być sześciomiesięczny termin oczekiwania na opinię zabezpieczającą, który w sytuacji dynamicznie zmieniających się realiów gospodarczych może okazać się zbyt długi.

 

Mariusz Stefaniak, doradca podatkowy, menedżer w Deloitte

 

>> Więcej o klauzuli na stronie Klauzula obejścia prawa podatkowego

 

Niniejszy artykuł zawiera ogólne informacje w zakresie zagadnienia będącego jego przedmiotem i nie stanowi wyczerpującej i kompleksowej analizy danego zagadnienia. Zatem zawarte w nim informacje nie mogą być traktowane jako wystarczająco kompletne, adekwatne, dokładne czy przydatne dla indywidualnych celów jej odbiorców oraz stanowić podstawy ich decyzji, działań lub zaniechań. Informacje zawarte w artykule nie stanowią doradztwa, konsultacji ani opinii w indywidualnych sprawach. Osoby korzystające z informacji zawartych w artykule ponoszą wyłączne ryzyko i odpowiedzialność za decyzje podjęte na podstawie zawartych w nim informacji i ich skutki. Informacje zawarte w artykule przeznaczone są do wiadomości odbiorcy i nie mogą być wykorzystywane do innych celów, w szczególności komercyjnych.