Zwykłam odróżniać kapitalistów od przedsiębiorców. Tak na własny użytek. Ci pierwsi prowadzą biznesy dla pieniędzy, wyłącznie. Przedsiębiorcy, z kolei, rozumieją, że pieniądze są jedynie narzędziem.

 

Gdy pytam różne audytoria o cel istnienia przedsiębiorstwa, niemal w stu procentach odpowiedzi słyszę, że zysk. Lepiej, maksymalizacja zysku. I choć w założeniu teoretycznym owa maksymalizacja zysku dotyczyć ma przedsiębiorstwa (rozumianego jako osobny byt prawny), to w praktyce idea ta najczęściej realizowana jest poprzez działania mające na celu generowanie jak największych korzyści finansowych dla właścicieli firm lub ścisłego grona zarządzających. 

 

Mimo powszechności tego podejścia, łudzę się, że kiedyś, zarządzający zrozumieją, iż łatwiej jest prowadzić biznes dla innego celu niż maksymalizacja zysku. Dokładnie tak, łatwiej. Chcę być dobrze zrozumiana – nie zachęcam przedsiębiorców do przeorientowania ich firm na instytucje non profit. Zachęcam do znalezienia lepszego powodu, dla którego podejmują ogromny wysiłek i ryzyko prowadzenia biznesu, niż jedynie jak najwyższy zysk.

 

Czy jest coś złego w biznesie zorientowanym jedynie na maksymalizację zysku? Dlaczego trudniej prowadzi się takie biznesy? Otóż, tak zarządzane przedsiębiorstwo toczy z własnymi interesariuszami grę o sumie zerowej – im więcej zyska firma, tym więcej stracą pozostali. Prowadzenie takiego biznesu, to walka o każdą złotówkę na wielu frontach: z pracownikami, z klientami, z kooperantami i budżetem państwa rzecz jasna. Tutaj jedyną miarą sukcesu biznesowego są wskaźniki finansowe. Walka staje się jeszcze bardziej zacięta, gdy podejmowane działania nie dają oczekiwanych rezultatów. Ale czy mogą, gdy w istocie rzeczy próbuje się zabić kurę znoszącą złote jajka, gdy próbuje się ograć klienta, który jest jedynym źródłem zysku dla przedsiębiorcy? Niektórzy zauważają tę „subtelną” zależność i próbują przeciwnika okiwać tak, aby się w tym nie zorientował. Klienta, ale także pracownika.

 

---

Partnerzy cyklu Know-how:

Słowo o wskaźnikach finansowych

 

Co do wskaźników finansowych, warto pamiętać, że mają one ograniczoną wartość informacyjną. Dostarczają przedsiębiorstwu wiedzy jedynie o tym, co już było. Nie mają wartości prognozującej. Z informacji o wysokości obrotów, poziomu marży, kosztów czy zysku, zarządzający nie wywnioskuje jakie ma szanse na osiągnięcie takich samych lub lepszych wyników w przyszłości. Jeśli do tego wspomnimy co potrafią robić menedżerowie, aby doraźnie poprawić wynik finansowy firmy, otrzymujemy wyraźny sygnał, że koncentracja jedynie na finansach jest karkołomną drogą. Spośród wielu patologii jakie rodzi takie podejście wymienić można kilka „trików”, m.in: podnoszenie cen na najlepiej rotujących produktach po to, aby doraźnie podnieść marżę, obniżanie kosztów tam, gdzie najszybciej widać efekty budżetowe, np. poprzez obniżanie nakładów na sprzedaż i marketing, zwalnianie pracowników, pozbawianie klientów kosztownych elementów oferty, które jednak mogą stanowić o jej wyjątkowości (np. szybkie i pomyślne dla klienta rozpatrywanie reklamacji, zastępowanie części czy wręcz całych produktów tańszymi o gorszych parametrach, itp.), wyprzedawanie majątku. To wszystko ma spowodować, że w krótkim okresie poprawią się wskaźniki, co jest mylnie interpretowane jako poprawa pozycji rynkowej przedsiębiorstwa.

 

Biznes bez wizji? To jaki jest cel tej podróży?

 

Tymczasem można tak, aby i klient, i pracownik byli po stronie firmy. Trzeba jednak rozumieć, że długotrwały byt i  sukces przedsiębiorstwa zaczyna się w momencie, w którym jego założyciel ma marzenie, które chce zrealizować, a którego spełnienie wiąże się z zaspokajaniem potrzeb jego potencjalnych klientów. Ma pomysł, w który bezgranicznie wierzy. To mu daje pasję, to go napędza do działania. To mu daje siłę, gdy wciąż, nieustannie napotyka trudności. To pozwala, mimo wielu pokus, także zwątpień, konsekwentnie realizować plan. Bo konsekwencja i plan (niekoniecznie bardzo precyzyjny), to fundament dobrego biznesu. W takich biznesach działań podejmowanych przez przedsiębiorców nie determinuje pytanie „Jak najwięcej zarobić?”. Oni myślą jak zwyciężyć i zrealizować swoje marzenie, jak dostarczyć klientowi to czego może potrzebować. Jak to zrobić lepiej niż inni. I wiedzą, że to jest najważniejszy cel, a zysk to jedynie narzędzie umożliwiające jego osiągnięcie.

 

Bo przedsiębiorca, w odróżnieniu od kapitalisty (w ramach moich prywatnych definicji) ma wizję. Ma wizję tego do czego chce dojść. Ma koncepcję tego dokąd zmierza jego okręt. I jest to idea na tyle atrakcyjna, na tyle motywująca, że nie ma problemu z kompletowaniem załogi. Wie, jak ktoś trafnie zauważył, że „Nikt sam nie zagwiżdże symfonii. Do jej zagrania potrzebna jest orkiestra”.

 

Strateg z wizją potrafi przekonać wartościowych ludzi, aby chcieli razem z nim realizować śmiałe założenia. Dzięki temu ludzie, z którymi pracuje są z nim nie tylko dlatego, że u niego zarobkują, że zarabiają pieniądze, które pozwalają im zaspokajać podstawowe potrzeby. Ludzie ci znajdują wspólny kierunek, podążanie którym dostarcza im wiele satysfakcji. 

Ktoś może zapytać: więc co stoi na przeszkodzie, aby ich wspólnym celem było zarabianie jak największych pieniędzy? Nic, ale oznacza to, że jedynie pozornie łączy ich wspólny cel. Pieniądze bowiem same w sobie nie stanowią żadnej wartości. Ludzie nie pragną pieniędzy jako takich, chcą tego co można za nie nabyć. I dlatego w pewnym momencie może się okazać, że każdy z załogi na statku chce płynąć w innym kierunku. Taka wyprawa ma małe szanse powodzenia.

 

Od prawdziwego lidera zależy czy ludzie będą budować katedrę

 

Już słyszę te głosy mówiące o tym, że nie każde zajęcie w firmie daje możliwość realizowania ambitnych celów, nie na każdym stanowisku da się uniknąć niszczącej motywację rutyny. Na takie podejście odpowiedzią jest nieśmiertelna historia o kamieniarzach, opowiedziana przez Piera D’Augbery.

 

Pewien mędrzec chcący zrozumieć, co daje ludziom siłę do ciężkiej pracy, poszedł do kamieniołomu, gdzie spotkał człowieka pracującego w pocie czoła z  kilofem i dłutem.

– Co robisz? – spytał go.

– Nie widzisz? – syknął pytany - łupię kamienie dla mojego przeklętego pana. Haruję tak cały dzień.  Za coś trzeba żyć… .

Po czym, wciąż przeklinając, wrócił do pracy.

Drugiego robotnika mędrzec zapytał o to samo.

– Pracuję, żeby utrzymać dom i nakarmić dzieci. Jeszcze parę miesięcy i spłacę swoje długi... – odpowiedział tamten.

Mędrzec podszedł do trzeciego robotnika i jego też spytał o to samo. Mężczyzna, odrywając się od pracy, choć bardzo zmęczony, to jednak z dumą rzekł:

– Czy nie widzisz przyjacielu? – powiedział, wskazując na jeszcze nie ukończony budynek w oddali. – Buduję katedrę! 

 

Tworzenie wizji własnego biznesu, to coś, co nadal robią tylko niektórzy. Są też tacy, którzy taką wizję mają, ale nie dzielą się nią z innymi, nie starają się nią zarazić. Tymczasem to milowy krok na drodze do sukcesu. Jeśli jeszcze określą pewne zasadnicze reguły, zakomunikują je tym, z którymi budują biznes, a później konsekwentnie będą ich przestrzegać (także tych związanych z wynagradzaniem i podziałem zysku), będą mieli szansę na stworzenie prawdziwego zespołu zaangażowanych ludzi. Zbudują trwały fundament swoje organizacji. A wtedy dużo łatwiej będzie im szło zmaganie się z konkurencją. Bo przypominam, to walka z konkurentami jest istotą gry rynkowej. Nie z klientem czy pracownikiem.