Temat sukcesji, szczególnie w firmach rodzinnych, pojawia się w coraz częściej w mediach. Czy zainteresowanie tym tematem wynika z demografii?

Nie tylko. Mamy teraz specyficzny okres. W roku 1990 półtora miliona ludzi na dorobku, w wieku około 40 lat i z jakimś już doświadczeniem w biznesie, postanowiło pomnożyć swój majątek. Minęło 25 lat i wielu przedsiębiorców sprzedaje teraz swoje firmy nabywcom lub przekazuje je wnukom.

Dlaczego o kwestii dziedziczenia majątku często wypowiadają się firmy doradcze i kancelarie prawne? Czy to aż tak trudne zagadnienia?

Może się wydawać, że system podatkowy, który wynika wprost z przepisów, jest w miarę prosty. Ale tak naprawdę jest on skomplikowany. Często organa podatkowe uważają, że podatnik powinien znać prawo, podczas gdy przeciętna ustawa podatkowa z komentarzem ma ponad 1200 stron. Który podatnik zapozna się z taką ilością przepisów? Nawet doradcy podatkowi do funkcjonowania części z nich mają duże wątpliwości.

Podam przykład. Ktoś odziedziczył po babci mieszkanie  lub działkę i chciałby je sprzedać. Zagląda do przepisów. Art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi: Jeżeli upłynęło pięć lat końca roku, w którym nabył mieszkanie czy działkę, to sprzedaż nie jest opodatkowana. Ktoś ten decyduje się więc na sprzedaż. Potem Urząd Skarbowy mówi, że trzeba zapłacić 19 proc. podatku plus odsetki za cztery lata, które upłynęły od momentu sprzedaży mieszkania lub działki, bo na końcu tego przepisu jest zdanie: Sprzedaż mieszkania po upływie pięciu lat od momentu ich nabycia nie jest opodatkowana, jeżeli nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej. Załóżmy, że ten ktoś nie miał zarejestrowanej działalności gospodarczej, ale Urząd Skarbowy może uznać, że działalność faktycznie prowadził, bo zachowywał się jak profesjonalny przedsiębiorca. Urząd Skarbowy powoła się na wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, a ten w swoim orzeczeniu opisał cechy działania o charakterze działalności gospodarczej.

Jakie mogą być to cechy?

Na przykład zamieszczenie ogłoszenia o sprzedaży. Przy sprzedaży działek podział posiadanego gruntu na części, uzbrojenie działki, wystąpienie o warunki zabudowy itp. Żeby sprzedać mieszkanie czy działkę trzeba spisać akt notarialny. Notariusz jest zobowiązany powiadomić Urząd Skarbowy. Ten z kolei sprawdza na jakich warunkach sprzedaż się odbyła. Jeżeli dopatrzy się cech działalności gospodarczej to z reguły podejmuje decyzję na niekorzyść podatnika. Zażąda więc zapłacenia podatku w wysokości 19%. Koszty takiej nieznajomości przepisów będą wówczas znaczne, bo nieduże mieszkanie kosztuje 200 tys. zł, od tego naliczamy 19 proc. podatku od sprzedaży, czyli 38 tys. zł i 60 proc. odsetek za pięć lat, czyli razem około 60 tys. zł. Tylko przepisy mówiące o tym, jakie podatki płaci się przy zbyciu mieszkań od 2000 roku zmieniły się już trzy razy. To pokazuje, że stopień komplikacji nawet przy najprostszym przekazywaniu majątku wewnątrz rodziny może być znaczny.

Pewnie jeszcze więcej komplikacji jest w przypadku osób prowadzących własną działalność?

W przypadku przedsiębiorstw mamy do czynienia z poważnymi kwotami podatków związanych z przekazywaniem majątku. Za błędy popełnione w tym momencie podatnik zapłaci setki tysięcy, a może nawet miliony złotych.

Ważny jest też wpływ procesu sukcesji na codzienne działanie biznesu. Jeżeli przedsiębiorca z rozwagą przekazuje firmę następcy, to przez kilka lat ma miejsce coś w rodzaju dwukrólewia lub choćby kontroli ze strony dotychczasowego właściciela. Trzeba więc wymyślić sposób, aby tę kontrolę sprawować w sposób nie kolidujący z funkcjonowaniem firmy oraz zorganizować samą firmę tak, by nadawała się do przekazania. Zaczyna się to już na etapie wyboru formy prawnej działalności.

Krótko mówiąc, warto przekazać firmę wnuczkowi tak, by ten od razu nie zbankrutował.

Zgadza się. Także w takiej sytuacji służymy naszym doświadczeniem i kontaktami. Zanim zaczniemy jakiekolwiek działania, przeprowadzamy wiele rozmów z przedsiębiorcą, omawiając te różne formy przekształcenia i ich skutki. W rezultacie podpowiadamy najlepszą formę dalszych działań.

W Polsce bardzo wiele przedsiębiorstw to firmy prowadzone na nazwisko właściciela. Takiego przedsiębiorstwa nie da się wprost przekazać. Jeżeli stanie się coś właścicielowi, to firma przestaje istnieć, chyba że on wcześniej podejmie kroki zabezpieczające jej trwanie. Na taką okoliczność trzeba się przygotować, tym bardziej jeśli firma jest duża, tj. zatrudnia kilkadziesiąt osób i ma znaczny majątek. Bywa też, że żona jest współwłaścicielem części majątku przedsiębiorstwa wydzielonej ze wspólnego majątku małżonków. Jeżeli jej coś się stanie, to rozpoczyna się całe postępowanie spadkowe, które trwa miesiącami, a nawet latami. I na taką ewentualność lepiej przygotować się wcześniej.

Jak przygotować się do procesu sukcesji?

Po pierwsze, warto przyjść do nas i nakreślić cel, jaki chce się osiągnąć. Następnie konieczny jest audyt firmy – sprawdzenie, w jakim jest ona stanie, jaki ma majątek, w jaki sposób jest zorganizowana. Wtedy trzeba zastanowić się, czy zmiana takiego stanu rzeczy pozwoli na dalsze funkcjonowanie firmy. Możliwe, że firmę trzeba będzie podzielić lub wydzielić część jej majątku. Przedsiębiorstwa są bardzo indywidualne i różne są cele przedsiębiorców. Nasza pomoc dla danej firmy będzie wówczas jak garnitur szyty u krawca na miarę.

Z jakim wyprzedzeniem należy zwrócić się do doradcy przekazując firmę komuś z rodziny?

Minimum rok wcześniej. Weźmy pod uwagę, że nawet najprostsze przekształcenie, z uwagi czas oczekiwania na wpis do KRS, zajmie pół roku. To, jak szybko będzie przebiegał ten proces, zależy od doświadczenia z zakresu sukcesji osoby lub firmy, która ją przeprowadza. Jeżeli ktoś ma doświadczenie, to wie, na jakie przeszkody może natrafić i zawczasu przygotowuje się do tego, by je ominąć. Trzeba chociażby wiedzieć, że istotny jest wybór biegłego rewidenta, który robi analizę i ocenia plan przekształcenia. Jest to potrzebne do złożenia wniosku do Sądu Rejestrowego.

Jak wygląda obsługa takich procesów związanych z sukcesją z punktu widzenia firmy doradczej?

Kwestiami tego typu zajmuje się niewiele firm doradztwa podatkowego, potrzebne są tutaj bowiem dodatkowo kwalifikacje prawnicze. Z kolei prawnicy podejmują się takich zadań, ale potrzebują do ich realizacji, z korzyścią dla klientów, wiedzy ekonomicznej i podatkowej. Bywa więc, że przychodzą do nas, by się poradzić. Obecnie jesteśmy w stanie, jako Grupa Doradczo-Księgowa Poncyljusz i Radź, kompleksowo obsługiwać tego typu procesy - zarówno od strony czynności podatkowych, jak i prawnych. Do poszczególnych zadań tworzymy zespoły interdyscyplinarne, w skład których wchodzą np. księgowa, doradca podatkowy i prawnik. Jeżeli jest potrzeba, to ściągamy doświadczonego biegłego rewidenta, czy rzeczoznawcę majątkowego. Znajomość tematu i doświadczenie w wielu tego typu przypadkach pomaga nam przeprowadzić naszych klientów przez gąszcz przepisów i pułapek podatkowych i prawnych.

Kontakt w sprawie zagadnień związanych z sukcesją:
Sebastian Goschorski
+48 536 920 208
kontakt_biznes@poczta.debet.pl
Firma Audytorsko-Księgowa z Grupy Poncyljusz i Radź
 

Grupa Doradczo-Księgowa Poncyljusz i Radź
www.poncyljusziradz.pl
ul. Lutniana 39
50-340 Szczecin
tel. +48 91 423 20 41
kontakt_biznes@poczta.debet.pl

artykuł promocyjny