Z istoty kontroli wynika, iż to przedsiębiorcy stają się przedmiotem zainteresowania organów podatkowych. Co zrobić gdy takie działania utrudniają lub wręcz szkodzą działalności gospodarczej np. wskutek przewlekłości i innych obstrukcji? Czy - przedsiębiorcy mają możliwość obrony przed negatywnymi skutkami takich działań? Jak przetrwać kontrolę podatkową, by nie zaszkodziła biznesowi?

Organy podatkowe przeprowadzając kontrolę zobligowane są działać na podstawie i w granicach prawa. Oznacza to, iż każde działanie organów musi mieć normatywne umocowanie. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej zawiera katalog uprawnionych działań organów skarbowych, którym warto się przyjrzeć, by poznać granice kontroli.

Działania te dotyczą:

1) zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli
2) obowiązku wykazywania uprawnień do kontroli przez osoby kontrolujące
3) sposobu uczestnictwa kontrolowanego w toku kontroli
4) miejsca prowadzenia kontroli
5) prowadzenia książki kontroli
6) niedopuszczalności kontroli równoległych
7) czasu trwania kontroli
8) środków prawnych przysługujące kontrolowanemu

Sprzeciw przedsiębiorcy

„W sytuacji gdy organy podatkowe naruszą przepisy dotyczące zasad kontroli – przedsiębiorcy przysługuje środek zaskarżenia w postaci sprzeciwu” – wyjaśnia doradca podatkowy Mirela Chomont. Można z niego skorzystać w razie:

a) braku zawiadomienia kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli
b) podjęcia kontroli bez okazania legitymacji służbowej i upoważnienia do przeprowadzenia kontroli
c) niepoinformowania kontrolowanego o jego uprawnieniach i obowiązkach w trakcie kontroli
d) wykonywania kontroli podczas nieobecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej
e) podejmowania i prowadzenia równocześnie więcej niż jednej kontroli u tego samego przedsiębiorcy
f) przekroczenia dopuszczalnego czasu trwania kontroli
g) podejmowania i prowadzenia kontroli bez ograniczeń czasowych w przypadkach innych niż wymienione w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Jeśli mimo wniesienia sprzeciwu organ podejmie decyzję o kontynuowaniu kontroli – przedsiębiorcy przysługuje zażalenie. Co istotne - wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego sprzeciw dotyczy, z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu do czasu rozpatrzenia sprzeciwu, a w przypadku wniesienia zażalenia do czasu jego rozpatrzenia.

Sposób przeprowadzenia kontroli

Czynności kontrolne powinny być przeprowadzane w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania kontrolowanego przedsiębiorcy. Tyle w teorii, a co zrobić w praktyce gdy te ogólne założenia nie są respektowane?

"W sytuacji gdy przedsiębiorca wskaże na piśmie, że przeprowadzane czynności zakłócają w sposób istotny działalność gospodarczą przedsiębiorcy, organ ma obowiązek uzasadnienia w protokole kontroli konieczności podjęcia takich czynności. Wówczas można się posłużyć tym uzasadnieniem jako materiałem weryfikującym działania organów" wyjaśnia ekspert prawa podatkowego dr Piotr Radź z Grupy Doradczo – Księgowej „Poncyljusz i Radź”.

Limity czasu trwania kontroli

Co do zasady nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy. Wyjątki od tej zasady oraz limity terminów przeprowadzania kontroli określa ustawa. Jednocześnie ustawa wprowadza liczne wyjątki od tych limitów, co de facto czyni przepisy o czasie kontroli częściowo pozornymi.

Niemniej jednak nawet w przypadku powoływania się przez organy na wyjątki od ograniczeń czasu trwania kontroli – procedura ta nie może trwać w nieskończoność. W orzecznictwie sądowo-administracyjnym ukształtował się pogląd, kładący nacisk na koncentrację czynności kontrolnych, konieczność zapewniania właściwej liczby pracowników fiskusa do przeprowadzenia kontroli, tak by organy nie mogły powoływać się na braki organizacyjne i kadrowe skutkujące przewlekłością czynności. Tym samym zwracanie uwagi organom na powyższe wymogi powinno być normą w każdej procedurze kontroli.

Obowiązki informacyjne organu

W przypadku wszczęcia czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej, przed podjęciem pierwszej czynności kontrolnej, osoba podejmująca kontrolę ma obowiązek poinformować kontrolowanego przedsiębiorcę lub osobę, wobec której podjęto czynności kontrolne, o jego prawach i obowiązkach w trakcie kontroli.

Prawo do odszkodowania

Przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, przysługuje odszkodowanie.

Wadliwość zgromadzonych dowodów

Warto pamiętać, że dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, jeżeli miały istotny wpływ na wyniki kontroli, nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karno-skarbowym dotyczącym przedsiębiorcy.
Powyższe zasady mają w założeniu służyć eliminacji tych źródeł dowodowych, które zostały pozyskane nielegalnie, a mogą szkodzić przedsiębiorcom.

Wyniki kontroli

Ustalenia merytoryczne zawarte w protokole kontroli organów podatkowych mogą być kwestionowane. Każdemu przedsiębiorcy przysługuje prawo wniesienia zastrzeżeń  do tych ustaleń. Podlegają one dalszej weryfikacji w toku ewentualnego postępowania podatkowego i sądowo-administracyjnego.  Warto już w trakcie kontroli zadbać o należytą reprezentacje interesów przedsiębiorcy – gdyż z pewnością będzie to czynnik pomocny przy dalszych działaniach.  Konieczne  w takich przypadkach może się okazać zasięgnięcie pomocy podmiotów procesjonalnie zajmujących się obsługą kontroli podatkowych. Skorzystanie z ich doświadczenia może zniwelować potencjalne błędy. Doradca podatkowy może być pełnomocnikiem przedsiębiorcy w toku kontroli i brać udział we wszystkich czynnościach, kontrolując działania organów. W ten sposób już w fazie kontroli interesy przedsiębiorcy są należycie chronione.

Mirela Chomont
radca prawny
doradca podatkowy
Grupa Doradczo – Księgowa „Poncyljusz i Radź”

Kontakt w sprawie kwestii związanych z kontroli podatkowych:
Sebastian Goschorski
+48 536 920 208
kontakt_biznes@poczta.debet.pl
Firma Audytorsko-Księgowa z Grupy Poncyljusz i Radź
 

Grupa Doradczo-Księgowa Poncyljusz i Radź
www.poncyljusziradz.pl
ul. Lutniana 39
50-340 Szczecin
tel. +48 91 423 20 41
kontakt_biznes@poczta.debet.pl

artykuł promocyjny