Nowy projekt Ministerstwa Finansów – szykują się zmiany w ustawach

Z jednej strony Projekt przewiduje w niej znaczne uproszenia proceduralne i  wprowadzenie nowych zachęt podatkowych, z drugiej zaś – pod hasłem uszczelnienia systemu podatkowego – wprowadza znaczne ograniczenia i utrudnienia dla polskich przedsiębiorców, zwiększając jednocześnie znacząco wpływy podatkowe.

Notional Interest Deduction

Jako pierwszą ważną zmianę na rzecz podatników należy uznać wprowadzenie mechanizmu Notional Interest Deduction (dalej: NID), umożliwiającego zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów hipotetycznych kosztów pozyskania kapitału zewnętrznego mimo, że nie zostaną one faktycznie poniesione. Istnieje jednak warunek – istotne będzie, aby źródłem finansowania spółki były dopłaty wnoszone przez wspólników lub tzw. zyski zatrzymane. Jak wynika z uzasadnienia do projektu, celem nowelizacji jest zwiększenie podatkowej atrakcyjności finansowania własnego.

Zgodnie z Projektem nowelizacji, roczny limit kosztów ma wynosić 250 tysięcy złotych. Koszt przysługiwać ma w roku wniesienia dopłaty oraz w dwóch kolejnych latach. Mechanizm NID będzie miał zastosowanie, jeżeli zwrot dopłaty lub podział i wypłata zysku nastąpi najwcześniej po upływie 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym dopłata wpłynęła na rachunek płatniczy spółki albo podjęta została uchwała o zatrzymaniu zysku w spółce. Jeżeli dopłata lub jej część zostanie zwrócona przed określonym terminem w roku podatkowym, w którym dokonano zwrotu, przychodem będzie wartość hipotetycznych odsetek wcześniej zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Podobne skutki będą wywierać połączenia, podziały lub przekształcenia w spółkę niebędącą osobą prawną przed upływem 3-letniego terminu.

Nowe rozwiązanie ma obowiązywać od 2020 roku, jednakże będzie miało zastosowanie również do zysku zatrzymanego w 2019 roku.

Innovation Box

Kolejną, równie ważną zachętą podatkową i jedną z najważniejszych planowanych zmian w UPDOP jest wprowadzenie preferencyjnego opodatkowania 5 proc. (zamiast standardową 19 proc.) stawką dochodu uzyskanego z komercjalizacji prawa własności intelektualnej jako efekt prac badawczo-rozwojowych, tj. dochodów uzyskiwanych z wytworzonego, rozwiniętego lub ulepszonego przez przedsiębiorcę innowacyjnego i opatentowanego rozwiązania.

Do zakresu przedmiotowego IP Box należą: patent, dodatkowe prawa ochronne na wynalazek lub dla patentu na produkt leczniczy, środek ochronny roślin, prawo ochronne na wzór użytkowy, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego, topografii układu scalonego lub produktu leczniczego i weterynaryjnego dopuszczonego do obrotu albo nowych odmian roślin i zwierząt, a także prawo do programu komputerowego. Niezbędną przesłanką do skorzystania z ulgi jest prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej bezpośrednio związanej z wytworzeniem, komercjalizacją, rozwojem lub ulepszeniem prawa własności intelektualnej. Warto podkreślić, że przewidziana jest  możliwość zlecenia wykonania prac badawczo-rozwojowych innym podmiotom, zarówno niepowiązanym jak i powiązanym. Wszyscy podatnicy korzystający z Innovation Box będą mieli prawo do preferencji podatkowej do czasu wygaśnięcia danego prawa.

Celem wprowadzenia IP Box do polskiego systemu podatkowego jest zwiększenie atrakcyjności prowadzenia w Polsce działalności badawczo-rozwojowej przez podmioty krajowe i zagraniczne, zmiana modelu ekonomicznego na gospodarkę opartą na wiedzy, zwiększenie świadomości w zakresie praw własności intelektualnej jako potencjalnych źródeł przychodów, a w związku z tym ma skutkować wzrostem zainteresowania pracami badawczo-rozwojowymi prowadzonymi w Polsce. Należy jednak zauważyć, iż zasady dotyczące ustalania dochodu podlegającego obniżonej stawce podatkowej są złożone i skomplikowane, stąd ich wprowadzenie może wymagać specjalistycznej wiedzy podatkowej.

Obniżka stawki CIT dla małych podatników

Przewidziane jest wprowadzenie nowej, obniżonej stawki podatkowej w wysokości 9 proc. (w miejsce stawki 15 proc.) dla małych podatników – podmiotów, których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczą wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1,2 mln euro oraz jednocześnie ich udział dochodów w przychodach w poprzednim roku podatkowym nie przekraczał 33 proc.

Preferencją nie zostali objęci podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej. Wyłączeniu możliwości stosowania niższej stawki podatku podlegają także podatnicy, którzy dokonają określonych w ustawie działań restrukturyzacyjnych.

Exit tax

Za kluczową zmianę przewidzianą w projekcie i jednocześnie punkt nowelizacji otwierający katalog zmian mających na celu uszczelnienie systemu podatkowego należy uznać tzw. exit tax – podatek od niezrealizowanych zysków kapitałowych. Przepisy te dotyczyć mają firm, które przenoszą działalność lub rezydencję podatkową do innych jurysdykcji. Wprowadzone mają być również zasady obejmujące sytuacje transferu działalności do Polski tak, by wyeliminować ewentualne niekorzystne sytuacje opodatkowania exit tax za granicą bez uzyskania odpowiadających im korzyści w Polsce. 
Nowelizacja treści tzw. małej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania

Zgodnie z Projektem nowelizacji dotychczasowa przesłanka wyłączająca możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem u źródła tj. zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej lub wielu powiązanych czynności prawnych – ma zostać zastąpiona szerszym katalogiem zdarzeń pozwalających ocenić kontekst istniejącej struktury oraz zależności faktycznych lub prawnych, w których funkcjonuje podatnik zamierzający skorzystać ze zwolnienia z podatku, tj. dokonanie transakcji lub innej czynności albo wielu transakcji lub innych czynności. Na organach podatkowych nadal będzie ciążyć obowiązek udowodnienia, że dana transakcja ma charakter sztuczny, a więc że rozsądnie działający podatnik, przestrzegający zasad prawa nie zastosowałby takiego sposobu działania w głównej mierze z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych. Sugerujemy mimo wszystko przegląd stosowanych w grupach kapitałowych rozwiązań pod kątem ewentualnego ryzyka w zakresie zakwalifikowania ich pod nową klauzulę.

Zmiany w podatku u źródła

Obecnie, aby skorzystać z niższej stawki podatku lub podlegać zwolnieniu od zapłaty podatku u źródła wystarczy, że podatnik spełni przesłanki określone w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania. Projekt nowelizacji przewiduje liczne zmiany w tym zakresie, co będzie wiązało się z utrudnieniami dla podatników. W proponowanym kształcie, nowe przepisy nakładają na przedsiębiorców dodatkowe obowiązki w postaci kontroli płatności należności kontrahentom zagranicznym, co w konsekwencji doprowadziłoby do zwiększenia obciążeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przy jednoczesnym braku stworzenia odpowiednich narzędzi do dokonywania przedmiotowej kontroli.
Najistotniejsze zmiany mają dotyczyć także płatników podatku, którzy wypłacają kwoty przekraczające 2 mln zł rocznie na rzecz jednego podatnika. Po przekroczeniu wspomnianego progu płatnik będzie zobowiązany do złożenia dodatkowego oświadczenia, w którym będzie informować organy podatkowe, że posiada wymagane dokumenty potwierdzające zasadność zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku oraz że przeprowadził weryfikację kontrahenta i nie wynikają z niej okoliczności, które wykluczają zastosowanie stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku. Przewidziana jest również możliwość stosowania preferencji na podstawie wydanej przez organ podatkowy opinii o stosowaniu zwolnienia.

Konsekwencją niewywiązania się płatnika z nowych obowiązków będzie brak możliwości zastosowania preferencyjnych stawek podatku oraz zwolnień. W takiej sytuacji, płatnik będzie musiał pobrać podatek według stawek wynikających z krajowych przepisów o podatkach dochodowych, a podatnik będzie musiał odzyskać go w trybie wniosku o stwierdzenie nadpłaty.

Opodatkowanie dochodu kontrolowanej spółki zagranicznej (CFC)

Nowelizacja w zakresie CFC na pierwszy rzut oka ma charakter doprecyzowujący. Modyfikacji podlegają jednak podstawowe terminy – definicje „zagranicznej jednostki” oraz  „kontrolowanej spółki zagranicznej”, co wpłynie na całą regulację CFC. Chodzi bowiem o rozszerzenie zakresu przedmiotowego przepisów o CFC o zagraniczne fundacje, trusty oraz podobnie funkcjonujące jednostki, które zdaniem projektodawcy nie podlegają opodatkowaniu i w ten sposób powiększają erozję krajowej bazy podatkowej.

Likwidacja sankcyjnej stawki 50 proc. w cenach transferowych

Zmiany dotyczą sankcyjnej stawki nakładanej za niezłożenie dokumentacji cen transferowych mimo ciążącego na podatniku obowiązku. W projektowanej ustawie, zamiast obecnie obowiązującej stawki 50%, przewiduje się wprowadzenie dwóch stawek. W przypadkach wydania decyzji ustalającej dodatkowe zobowiązania podatkowe, o której mowa w art. 58a OP., zobowiązanie to będzie wynosiło 40% kwoty korzyści podatkowej. Jeżeli natomiast wydawana będzie decyzja w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych oraz podstawą opodatkowania będzie dochód, dodatkowe zobowiązanie podatkowe określane będzie w wysokości 10%. W odniesieniu do dokumentacji podatkowej powyższe stawki mogą  podlegać podwojeniu a nawet potrojeniu!. Należy wskazać, że przedłożenie niekompletnej dokumentacji, a następnie jej uzupełnienie w pełnym zakresie wskazanym w wezwaniu przez organ podatkowy w określonym terminie nie będzie wywierało negatywnych skutków.

Podsumowując, pomimo proponowanych zachęt podatkowych zdecydowanie zasługujących na aprobatę, wejście w życie nowelizacji może odbić się negatywnie na polskich przedsiębiorcach. Wzrosną wymagania ewidencyjne, dokumentacyjne oraz kontrolne, które obejmą w rzeczywistości większą liczbę podatników niż przedsiębiorców uprawnionych do skorzystania z proponowanych preferencji podatkowych. Dodatkowo, jakość przepisów pozostawia wiele do życzenia. Są one bowiem niejasne, niespójne i będą rodziły wiele wątpliwości. Taki stan rzeczy jest tym bardziej niepokojący, że interpretacje indywidualne, które wcześniej stanowiły bazę ochronną w takich sytuacjach, po licznych nowelizacjach nie zabezpieczają interesów podatnika tak skutecznie jak dawniej.

Jeżeli potrzebują Państwo profesjonalnego doradztwa podatkowego, zachęcamy do kontaktu i skorzystania z naszych usług, o których można przeczytać więcej na www.rsmpoland.pl

Piotr Liss
Tax Partner w RSM Poland

RSM Poland
Oddział Szczecin
Kosmos Art & Business Center
Al. Wojska Polskiego 8
70-471 Szczecin
rsmpoland.pl/pl/offices/szczecin
office@rsmpoland.pl
Tel. +48 91 4232 041
 

artykuł promocyjny